“GAGAUZYA: DENEYİM, GÜNCEL FIRSATLAR, GELECEĞE DÖNÜK STRATEJİ” SEMPOZYUMU
ÖZERK GAGAUZ YERİ’NİN KURULUŞUNUN 28. YILDÖNÜMÜNDE “GAGAUZYA: DENEYİM, GÜNCEL FIRSATLAR, GELECEĞE DÖNÜK STRATEJİ” SEMPOZYUMU
“Kalıcı tarafsızlık ve Gagauzya’nın Özel Hukuki Statüsü Kanunu”, Moldova’nın gelecek on yıllar boyunca barış ve istikrarlı kalkınmasını garanti eden iki stratejik karardır.”
İrina Vlah
17 Şubat 2017’de Moldova’ya bağlı “Gagauz Özerk Yeri’nin Kuruluşuna Dair Kanun”nun Moldova Parlamentosu’nda kabul edilişinin 28. Yıldönümü çerçevesinde Gagauz Yeri Başkanlığı ve Gagauz Yeri Halk Meclisi tarafından, başkentleri Komrat’a, yüksek nitelikli bir katılımla “Gagauzya: Deneyim, Güncel Fırsatlar, Geleceğe Dönük Strateji” başlıklı uluslararası sempozyum düzenledi.
Sempozyuma Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı adına katılan Eğitim ve Kültür Müdürümüz Metin Köse “Gagauz Yeri’nin Özerklik Yolunda Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’nın Rolü” başlıklı bir bildiri sundu.
Sempozyum, Moldova ve Özerk Gagauz Yeri ulusal marşlarının okunmasının ardından Gagauz Yeri Başkanı ve Moldova Cumhuriyeti Milletvekili İrina Vlah, Gagauz Yeri Halk Meclisi Başkanı Dmitriy Konstantinov’un açılış konuşmalarıyla başladı.
DİYALOG VE ANLAŞMA BARIŞ VE İSTİKRARIN ANAHTARIDIR
İki oturum olarak gerçekleşen sempozyumun “Diyalog ve Anlaşma Barış Ve İstikrarın Anahtarıdır” başlığı altında Gagauz Yeri Halk Meclisi Eski Başkanı Dr. Pötr Paşalı yönetiminde gerçekleşen 1. Oturumunda, Moldova Cumhuruyeti Cumhurbaşkanı Pötr Luçinsky(1997-2001), Moldova Cumhuriyeti Parlamento Üyesi ve Moldova Parlamentosuve Gagauz Yeri Halk Meclisi Arası Parlamentolar Çalışma Grubu Eski Başkanı Vlad Batrincea, “Gagauz Yeri’nin Özel Yasal Statüsüne” Dair Kanunun Hazırlanması Komisyonu Başkan Yardımcısı Pötr Buzacı, Moldova Cumhuriyeti Parlamentosu Üyesi(1993-1997) “Gagauz Yeri’nin Özel Yasal Statüsüne” Dair Kanun Taslağının Hazırlanması Komisyonu Üyesi Serafim Urechean, AKPM Türk Delegasyonu başkanı ve AKPM Başkan Yardımcısı Ahmet Yıldız, Azınlıklar Sorunlarında Birleşmiş Milletler Özel Raportörü Fernan de Varenn, Macaristan Azınlıklar Göçünden Sorumlu Başbakan Komiseri Katalin Sılı, Moldova Cumhuriyeti’ndeki Avrupa birliği Delagasyonu Başkanı Yanis Majeyks, Moldova Cumhuriyeti’ndeki Büyük Britanya’nın Olağanüstü ve Tam Yetkili Büyükelçisi Steven Mark Fisher, Türk Dünyası Araştırmaları Eğitim ve Kültür Müdürü Metin Köse ve Prof. Dr. Viktor Tvirkun söz aldılar.
Gagauz Özerkliğinin kuruluşu tarihi ve Gagauz Yeri’nin özel hukuki statüsüne ilişkin kanunu kabulüne ayrılan bu oturumda, konuşmacılar, Moldova Cumhuriyeti’nin tarihine ve siyasi kültürüne kapsamlı bir bakışla birlikte diyalog ve uzlaşmaya dayalı olan bir devlet örneği mevcut duruma ilişkin değerlendirmeler ve görüşler ortaya koydular. Özerklik ve uzlaşmanın halkın çıkarları doğrultusunda bir devlet gibi düşünme ve hareket etmenin sonucu olduğuna dikkat çeken konuşmacılar, politikacıların akıllıca kararları ve ileri görüşlülüklerinin ülkenin barış içerisinde kalkınmasını ve istikrarını sağladığını söylediler. Bu durumun Moldova devletinde hukukun üstünlüğü, demokrasi, insan hak ve özgürlüklerine saygı gibi temel ilkelerin varlığının bir yansıması olduğunun altını çizen konuşmacılar, 28 yıl önce Moldova Cumhuriyeti tarihinin akışını değiştiren kararları, bu kararların nasıl alındığını ve bu konudaki uluslararası deneyimleri tartışıp değerlendirdiler.
BİRLİK İÇİNDE ÇEŞİTLİLİK – MOLDOVA CUMHURİYETİ’NİN SÜRDÜRÜLEBİLİR
KALKINMASINA GİDEN YOL
Olağanüstü ve Tam Yetkili Büyükelçi Prof. Dr. Victor Tvirkun tarafından yönetilen “Birlik İçinde Çeşitlilik – Moldova Cumhuriyeti’nin Sürdürülebilir Kalkınmasına Giden Yol” başlıklı 2. Oturum’a, Moldova Cumhuriyeti Tarım Bakanı, Moldova Parlamentosunun ve Gagauz Yeri Halk Meclisi Arası Parlamentolar Çalışma Grubu Eski Başkanı Vladimir Bolea, Moldova Cumhuriyeti Parlamento Üyesi Larisa Voloh, Moldova Parlamentosunun ve Gagauz Yeri Halk Meclisi Arası Parlamentolar Çalışma Grubu Başkan Yardımcısı, Gagauz Yeri Halk Meclisi Başkan Yardımcısı Giorgi Leyçu, Moldova Cumhuriyeti CMI Ofisi Başkanı Steve Yang, Moldova Cumhuriyeti Parlamento Üyesi Fedor Gagauz, Romanya Hükümet Temsilciler Meclisi Üyesi Yojef-Dyörd Kulchar-Terza, Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı Komiseri Ferenc Kalmar, Moldova Cumhuriyeti Başbaşkan Yardımcısı (1999) Dr. Alexander Muravsky, Moldova Cumhuriyeti Parlamento Üyesi (1993-1997) Dmitriy Çimpoeş, Moldova Cumhuriyeti Parlamento Üyesi (1993-1997) Mihail Sidorov, , M. Maruneviç adına BAM Tarih ve Etnografya Bölümü Yönetmeni Dr. Stepan Bulgar, Gagauz Yeri Hal Meclisi Başkanı (1995-1999) Dr. Pötr Paşalı, Hukuk Bilimleri, Komrat Devlet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğr. Üyesi Doçent Doktor Vladlena Lısenko ve Mihai Kendigelen katıldılar.
Mevcut duruma bir sorun olarak değil, devlet yönetiminde çok uluslu çeşitliliğin önemli bir husus olarak görülmesi gerektiği fikrine odaklanılan bu oturumda, ortak bir vizyon temelinde Moldova’nın geleceğine ilişkin, bölgesel işbirliği ve çok kültürlülük yoluyla birlikte hareket etme algısına dikkat çekildi. Ayrıca, halkın ortak idealler etrafında birleşmesiyle oluşan Avrupa bütünleşme süreçleri bağlamında da birliği tartışan konuşmacılar, Özerkliğin ve diğer bölgelerin geleceğinin Moldova’nın geleceği ile nasıl ayrılmaz bir şekilde bağlantılı olduğunu vurguladılar. Karşılıklı saygıya dayalı bir diyalog ve kalkınmanın önemi üzerinde de duran katılımcılar, deneyimlerini, Moldova Cumhuriyeti’nin kalkınma stratejileri hakkında görüşlerini ve ulusal fikri şekillendiren faktörlerle ilgili bilgi ve düşüncelerini de paylaştılar.
Türkiye Cumhuriyeti Kişinev Büyükelçisi Uygar Mustafa Sertel, Komrat Başkonsolosu Hasan Akdoğan, TİKA Bölge Koordinatörü Selda Özdenoğlu gibi birçok Türkiyeli üst düzey yetkilinin de hazır bulunduğu sempozyum, Gagauz/Gökoğuz kardeşlerimizin 28 yıl önce zorlu bir mücadeleyle elde ettikleri özerk yönetimlerinin, bir kere daha uluslararası bir toplantıda iyi niyet ve sağduyu ile gündeme gelip vurgulanmasına büyük katkı sağlayıp Moldava içinde özerk, barışık ve aydınlık bir geleceğe doğru yürünen yolu pekiştirmiştir.
Metin KÖSE
TDAV Eğitim ve Kültür Müdürü
Sosyal Medya Hesaplarımız