Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100. Yıldönümü”nü Kutladık

28 Mayıs 2018

Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, Türk Ocağı, Orkun Vakfı, Türk Edebiyatı Vakfı, Ural Eğitim Kültür Araştırma Derneği, Bulgaristan Türkleri Hizmet Derneği, Türk Dünyası Kültür ve İnsan Hakları Derneğin’den oluşan “Türk Dünyası Platformu” olarak 28 Mayıs 2018 Pazartesi günü saat 12:00’de Çağlayan’daki Abide-i Hürriyet Anıtı önünde düzenlediğimiz bir törenle “Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100. Yıldönümü”nü kutladık.

Bilindiği gibi, Birinci Dünya Savaşı’nın ağır şartları altında birçok cephede muharebelere devam eden Osmanlı Türkiyesi’nin desteğiyle Mehmet Emin Resulzâde tarafından 28 Mayıs 1918’de kurulan Azerbaycan Cumhuriyeti, 1920’de Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmiştir. 1991’de bağımsızlığını kazanan Azerbaycan Cumhuriyeti, sonraki 27 yıl boyunca başarılı yöneticilerinin önderliğinde Türk Dünyası başta olmak üzere çağdaş dünyada elde ettiği gücü ve saygın konumuyla, bir taraftan Ermeniler tarafından işgal altında tutulan Dağlık Karabağ meselesini halletmeye çalışırken diğer taraftan da büyük gelişmelere imza atmaktadır.

Azerbaycan Cumhuriyeti’nin 100. Yıldönümünü Kutlama Programı, Türk Büyükleri ve şehitlere saygı duruşu ve Azerbaycan-Türkiye İstiklal Marşları eşliğinde göndere Azerbaycan-Türkiye bayraklarının çekilmesiyle başladı. Azerbaycan bayrağını göndere Halil Paşa’nın torunu Kaya Paşakay Türkiye bayrağını da Azerbaycan Eğitim Kültür Derneği Başkanı Aygün Hasanoğlu çekti.

Türk Dünyası İnsan hakları ve Kültür Derneği Başkanı Celal Öcal’ın sunuşu ve kutlama bağlamındaki dikkat çekici ayrıntıların yer aldığı açılış konuşmasının ardından kürsüye gelen Vakıf Genel Başkanımız Közhan Yazgan şunları söyledi:

“… Bugün Azerbaycan’da yaşayan kardeşlerimiz Cumhuriyetlerinin 100. Yılını kutluyorlar. Ve hiçbir rejim bu kardeşlerimize Mehmet Emin Resulzade ve arkadaşlarının yaktığı bağımsızlık ateşini unutturamadı. Ne mutlu ki, Azerbaycan bayrağı ilk Bağımsız Türk Cumhuriyeti olmanın gururuyla ilelebet gönlerde dalgalanacak. Azerbaycan Cumhuriyetinin yeni kurulduğu dönemde, Osmanlı Devleti’nin yıkılmak üzere olduğu bir sırada,1918’ Eylülünde Azerbaycan’a gelen Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu halkı Ermenilerin katliamından ve emperyalistlerin oyunlarından kurtarmıştır. Böyle bir dönemde ordunun siyasi ve askerî bir irade ile Bakü’ye çıkarma yapması çok büyük bir önem taşımaktadır. Bu Azerbaycan’ın Türk milleti için Türk Dünyası için her zaman çok önemli olduğunun göstergesidir. Bu çıkartmanın esas sebebi de budur.

Mustafa Kemal Paşa, Nuri Paşa, Enver Paşa ve arkadaşları bu tarihlerde bu bilinçle mücadele verdiler. Anadolu’da ve Bakü’de elde edilen başarı iki devletin yeniden doğuşunu sağlarken Türkistan’daki başarısızlık da Türk Milleti’ni büyük bir felakete sürükledi. Bu savaşlar sırasında emperyalistler esas itibariyle Ermenileri kullandılar. Ermeniler kışkırtılarak Türkleri birbirine bağlayan toprakları, Türkiye’den koparmaya çalıştılar. Ve bu mücadeleyi veren o dönemin komutanlarının ve siyasilerinin hepsini, Mustafa Kemal dışında, öldürmeyi de başardılar. Hepsinin tek amacı vardı: Türkleri bölmek… Bildiğiniz gibi daha sonra Zengezur Ermenistan’a peşkeş çekildi… Ortada bir gerçek vardır: 1918 de Türk ordusu, devleti yıkılırken Bakü’ye çıkmıştır. Bu çok önemlidir. Ve bu iradeyi Türk Dünyası’nın inkişafı için her zaman göstermemiz gerekmektedir.

Sözlerime Mustafa Kemal Atatürk’ün Mehmet Emin Resulzade’ye söylediği şu sözlerle son vermek istiyorum: “Türk’ün cumhuriyet bayrağını, ‘Bir defa yükselen bayrak bir daha inmez’ diye burçlara diktin. Senden sonra da ben Türkiye’nin bayrağını göklere diktim. ‘İnmez’ demişsen, bu bayrak da inmeyecektir.”

Daha sonra kürsüye çıkan Azerbaycan Eğitim Kültür Derneği Başkanı Aygün Hasanoğlu, Türk Dünyası Araştırmaları Dergimizin Yayın Yöneticisi ve Düzce Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Gökmen Kılıçoğlu, Halil Paşa’nın torunu Kaya Paşakay, Kâzım Karabekir Paşamızın kızı Timsal Karabekir Azerbaycan’ın Kuruluşu’nu değişik bakış açılarıyla dile getiren konuşmalar yaptılar.

Konuşmalardan sonra Abide-i Hürriyet tepesine “Bakü” ve “Gence” fidanları dikildi. Katılımcılar son olarak Osmanlı Türkiyesi’nin Azerbaycan’ın bağımsızlığında önemli rol oynamış büyük yöneticileri Talat Paşa ve Enver Paşa’nın Abide-i Hürriyet Tepesi’nde bulunan kabirlerini ziyaret ettiler. Programın devamında Azerbaycan’ı 1920’de Ermeni-Rus-İngiliz işgalinden kurtaran Kafkas İslam Orduları Komutanlarından Halil Paşa’nın Beşiktaş Şeyh Yahya Efendi Mezarlığı’ndaki, Nuri Paşa’nın da Edirnekapı Şehitliği’ndeki kabirlerine ziyaret gerçekleştirildi.