TATAR TÜRKLERİNİN İKİ ASRA SIĞMAYAN AYDINI KAYYUM NASİRİ
Turan Kültür Merkezi Süleymaniye Kürsüsü 2024-2025 dönemi etkinliklerimize, 15 Şubat 2025 Cumartesi günü 14.00’te, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Konferans Salonunda, araştırmacı-yazar Roza Kurban’ın, doğumunun 200. Yıldönümü münasebetiyle verdiği “Tatar Türklerinin İki Asra Sığmayan Aydını Kayyum Nasiri” başlıklı konferansımızla devam ettik.
Konferansın başında Azatlık Tatar Gençleri Birliği Başkanı Nail Nabiullin bir açılış konuşması yaptı. Nabiullun, Türkiye’deki Tatar Türkleri olarak Türk Dünyası’nın aydınlanmasında önemli yeri olan Kayyum Nasiri’nin 200. doğum yıl dönümü olan 2025’i, “Kayyum Nasiri Yılı” ilan ettiklerini, Roza Hanımla birlikte yıl boyunca Türkiye’nin birçok yerinde konferans ve toplantılar düzenleyeceklerini söyledi. Nabiullin ayrıca 15 Şubat’ın Tatar Türkleri için çok önemli bir anma yıldönümü olduğunu; Stalin despotu tarafından 1938’te Hadi Atlasi başta olmak üzere 9 Türkçü Tatar aydınının, bağımsız Tataristan kurma suçlamasıyla idam edildiğini belirterek onları saygıyla andıklarını söyledi.
Roza Kurban, konuşmasının başında Turan Yazgan Hocamızı saygıyla anarak Yazgan Hocamızın önemini şu hatırasıyla vurguladı: “24 Kasım 2012’de Ankara’da Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü’nde Prof. Dr. Ahmet Temir’in 100 yılı dolayısıyla bir konferans verdim, fakat salonun yarısından fazlası boş kaldı, çünkü beklediğim dinleyicilerimin çoğu İstanbul’la Turan Yazgan’ın cenazesine gitmişlerdi…”
Roza Kurban konferansına Tatar Türklerinin tarihçesinden bahsederek başladı ve özellikle Rusların Kazanı işgal ettikten sonra Tatar Türklerini asimile edip kimliğini yok etme yönündeki baskı, zulüm ve Hristiyanlaştırma politikaları ve faaliyetlerine dikkat çekti. Buna rağmen Tatar Türklerinin kimliklerini kaybetmediklerini, bunda da özellikle 19. Yüzyılda ortaya çıkan Ceditçilik Hareketi aydınlarının büyük rolü olduğunu, Kayyum Nasiri’nin de bunların önde gelenlerinden olduğunu söyledi.
Kayyum Nasiri’nin büyük bir reformcu, ilk Tatar ansiklopedi yazarı, edebiyat, tarih, dil ve halk yaşamı araştırmacısı, Atatürk’ün yaptığı Dil Devrimi’ni 19. Yüzyılda Tataristan’da gerçekleştiren ve Tatarlarla ilgili alan araştırmalarıyla onlara milli kimlik kazandırmada büyük işler başarmış bir aydın olarak bilinmesi ve unutulmaması gereken bir kişilik olduğun dikkat çeken Roza Kurban konferansının devamında Nasiri’yi doğumundan başlayarak hayatı, fikirleri, eserleri ve Tatar Türklüğünün aydınlanması için verdiği özverili savaşımıyla çok iyi bir biçimde tanıttı.
Nasiri’nin sağlığında yeterince kıymetinin bilinmemesine rağmen, ölümünden sonraki süreçte gerekli değeri gördüğünü, yaşadığı köyündeki kendinin başlayıp bitiremediği sonradan bitirilen mescidinin çok güzel bir onarımla hizmet verdiğini ve yanına büstünün dikildiğini, Kazanda adına etnografya müzesi, hakkında Eğitim Bakanlığınca ödül oluşturulduğunu ve kendisiyle ilgili birçok bilimsel çalışma yapıldığını belirten Roza Kurban, Nasiri’nin aydınlık ve örnek kişiliğiyle ve eserleriyle Türk Dünyası’nın ışığı olmaya devam ettiğini vurgulayarak konferansını tamamladı.
Kategori: Genel, Süleymaniye Kürsümüz
