KALKINMANIN GÜCÜ MESLEK LİSELERİ

25 Şubat 2024

Turan Kültür Merkezi Süleymaniye Kürsüsü 2023-2024 dönemi etkinliklerimize, 24 Şubat 2024 Cumartesi günü 14.00’te, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Konferans Salonunda, Metin Aras’ın verdiği, “Kalkınmanın Gücü Meslek Liseleri” başlıklı konferansımızla devam ettik.

Kendisi de Türkiye’nin en önde gelen meslek liselerinden olan Sultanahmet Meslek Lisesi, İstanbul Teknik Üniversitesi mühendislik mezunu olan; Türkiye içinde, dışında birçok yapısal ve ticari firmada yüksek düzeyde deneyime sahip Metin Aras, konuyu üç ana başlık altında ele alıp değerlendirdi:

Tarihte Mesleki Eğimi Alanında Ne Yapmışız.
Meşrutiyet’ten Cumhuriyet Dönemine Kadar Mesleki Eğitim
Cumhuriyet’in Başından Bugüne Kadar Neler Yapılmış ve Neler Yapılmakta.

Türklerin tarihi boyunca mesleki eğitime önem verdiklerini, bunu ağırlıklı olarak Selçuklu, Osmanlı dönemlerinde gördüğümüz üzere ustalık çıraklık yöntemiyle, Ahilik örgüsüyle sağladığımızı ve bunda da bir hayli başarılı olduğumuzu belirten Metin Aras, Batı’nın sanayi devrimini geliştirmesiyle ortaya çıkan yoğun teknolojik donanım ve iş kollarının ortaya koyduğu üretim ve ekonomik gücün baskısını iyiden iyiye gören Osmanlı’nın 18. yüzyıllardan başlayarak mesleki eğitimde Batı tarzı okulların gereğini anlayıp bu yönde girişimler başlattığını söyledi.

Metin Aras, 1861 yılında, o tarihlerde Tuna valisi olan, Mithat Paşa tarafından Niş’te, daha sonra 1864 yılında Ruscuk ve Sofya’ da kimsesiz çocukları barındırmak ve sanat öğretmek amacıyla ilk sanat okulları olan “Islahhaneler”de, çuhacılık, araba yapıcılığı, kunduracılık, terzilik, külahçılık vb. sanatlarla başlayan ve Askerî Baytar Mektebi, Mekteb-i Tıbbiyede ebelik eğitimi, Âmeli Ziraat Mektebi Ziraat Talimnamesi Okulu, Orman Mektebi, Mahrec-i Aklam, Kız Sanayi Mektebi, Sultanahmet Sanayi Mektebi, Kaptan ve Çarkçı Mektebi, Maadin Mektebi gibi birçok ara meslek çalışanı yetiştirmek için açılan ve son derece faydaları görülen meslek eğitim kurumlarının Cumhuriyet’e kadar sınırlı sayıda artırılabildiğini belirtti.

23 Aralık 1876’da Meşrutiyeti ilan eden II. Abdülhamit’in ıslahhanelerin, sanayi mekteplerinin kurucusu olan Mithat Paşa’yı sadrazam olarak atamasıyla, Abdülhamid’in devlet idaresini bizzat ele alarak idare ettiği 1878-1908 arası dönemde, Tanzimat döneminde hazırlanan ve oluşturulan eğitim projelerin vücut bulmaya başladığını belirten Metin Aras, bu bağlamda açılan Fenn-i Resim ve Mimari Mektebi, Edirne Ziraat Mektebi, Üsküdar Kız Sanayi Mektebi, Sanâyi-i Nefîse Mektebi, Hamidiye Ticaret Mektebi, Hendese-i Mülkiye Mektebi, Lisan Mektebi, Numune Bağı ve Aşı Âmelîyat Mektebi, Bursa Harir Darüttalimi, Bursa Harir Darüttalimi, İzmir Hamidiye Sanâyi Mektebi, Hüdâvendigâr Hamidiye Ziraat Ameliyat Mektebi, Halkalı Ziraat Mektebi, Maliye Memurları Mektebi gibi başkente ve taşrada açılan birçok önemli mesleki eğimi kurumunun Osmanlı Türkiyesi’nin son dönemine büyük ivme getirdiğini ve bunun Cumhuriyet dönemine de aktarıldığını vurguladı.

Metin Aras, Mesleki ve teknik eğitimde, ulusal bir yapı oluşturma, mesleki ve teknik eğitimin bir devlet politikasına bağlanması, bütüncül bir eğitim sistemi içerisinde örgütlenmesi, temel kavram ve ilkelerinin oluşturulması çabalarını kapsayan 1923-1940 yılları arası ve bundan sonra da ilerleyen on yıllar boyunca Erkek Sanat Okulu, Erkek Sanat Enstitüsü, Kız Teknik Olgunlaşma Enstitüsü,Ticaret Liseleri, Tatbiki Güzel Sanatlar Okulu, Kız Sanat Ortaokulu, Otelcilik Okulu, Teknik Lise, Endüstri Meslek Lisesi gibi değişik ad ve programlarla Milli Eğitim Bakanlığı ve bazan diğer Bakanlıklara bağlı olarak endüstriye, kamu ve özel kurumlara nitelikli ara eleman yetiştirme eğitiminin aksaklıkları olsa da son onlu yıllara kadar alandaki boşluğu bir hayli doldurduğunu söyledi.

Türkiye’de mesleki eğitimin milletin refahı ve devletin varlığı ve kalıcılığı açısından hayatîliği, bu bağlamda mesleki eğitime bakış tarzı, devlet uygulamaları ve sivil yaklaşımlar konularında da bilgiler sunup değerlendirmelerde bulunan ve uygulanabilir ciddi önerilerde bulunup çözüm yolları gösteren Metin Aras, konuşmasını şu vurgularla bitirdi:

“GENÇLİĞİYLE ÜRETEN VE BÜYÜYEN VE DAİMA GENÇ KALACAK TÜRKİYE

VEYAHUT ÜRETEREK BÜYÜYEN GENÇ VE DAİMA GENÇ KALACAK TÜRKİYE İÇİN

AYAĞA KALDIRILMIŞ HER MESLEK LİSESİNİ BİR FABRİKA HALİNE GETİRİP ÜLKE EKONOMİSİNİ İYİ EĞİTİLMİŞ VE YETİŞTİRİLMİŞ GENÇ AKTİF VE DİNAMİK İŞ GÜCÜYLE ÜRETİP KALKINDIRMAK SON DERECE KOLAYDIR

AYRICA İYİ EĞİTİM VEREN MESLEK LİSELERİMİZİN DÜNYADAKİ İTİBARININ DUYULMASI İLE ÜLKEMİZE MESLEK EĞİTİMİ İÇİN GELECEK YABANCI ÖĞRENCİLERDEN EĞİTİM ÜCRETİ YOLUYLA İYİ BİR GELİR ELDE ETMEK MÜNKÜN OLABİLECEĞİ GİBİ BU ÖĞRENCİLERDEN KABİLİYETLİ VE ZEKİ OLANLARIDA ÜLKEMİZ ÜRETİM DÜNYASINA KAZANDIRARAK GÜCÜMÜZE GÜÇ KATABLİRİZ

ÖRNEĞİN DÜNYADA ENGELLİLER İÇİN MESLEKİ EĞİTİM VEREN UZMAN BİR OKUL YOK SADECE BU OKULLARIMIZDAN YETİŞECEK GENÇ NÜFUSUMUZ DÜNYADA ARANIR VE İYİ ÜCRETLERLE İŞ BULMASI SAĞLANABİLİR BUNUN ÖRNEKLERİNİ ÇOĞALTMAK MÜMKÜNDÜR.”